Doskonalenie zawodowe nauczycieli

.

Doskonalenie zawodowe nauczycieli – co to jest?

Doskonalenie zawodowe nauczycieli to proces ciągłego podnoszenia kwalifikacji i kompetencji pedagogów, aby sprostać zmieniającym się wymaganiom edukacyjnym i skuteczniej wspierać rozwój uczniów. Jest to także kluczowy element rozwoju kariery nauczyciela, proces systematyczny, którego celem głównym jest nabywanie, aktualizowanie, pogłębianie lub rozszerzanie przez nauczyciela wiedzy i umiejętności związanej z wykonywaną pracą edukacyjną i wychowawczą.

Obejmuje ono różnorodne formy kształcenia i rozwoju, takie jak kursy, szkolenia, warsztaty, konferencje, studia, studia podyplomowe oraz inne aktywności mające na celu rozwój zawodowy.

Doskonalenie zawodowe nauczyciela jest zarówno jego przywilejem jak i obowiązkiem.

,

Czy doskonalenie zawodowe nauczycieli jest obowiązkowe?

Proces doskonalenia się stanowi podstawę rozwoju zawodowego nauczyciela. Jest jednocześnie ustawowym obowiązkiem, realizowanym w ramach czasu pracy i ustalonego wynagrodzenia.

Doskonalenie zawodowe zawsze stanowiło obowiązek nauczyciela. Wynikał on jednak głównie z potrzeb merytorycznych i konieczności rozwoju, jednak od 1 września 2018 roku stanowi nakaz ustawowy.

Zgodnie z art. 6 pkt 3a ustawy Karta Nauczyciela, nauczyciel wszystkich typów szkół oraz placówek oświatowych zobowiązany jest do systematycznego doskonalenia zawodowego zgodnie z potrzebami szkoły. To oznacza, że nie może on odmówić udziału w formach doskonalenia zawodowego, realizowanych w ramach zajmowanego przez niego stanowiska pracy. Wymóg ten dotyczy zwłaszcza form organizowanych przez szkołę/placówkę oraz tych, na które nauczyciel jest delegowany.

Chcemy jednak podkreślić, że nauczyciele doskonalą się zawodowo przede wszystkim zmotywowani do tego wewnętrznie, poszukując szkoleń we własnym zakresie i najczęściej realizują doskonalenie w swoim czasie wolnym, zwykle w weekendy. Taka postawa wyróżnia nauczycieli na tle innych grup zawodowych i świadczy o niesamowitej determinacji do tego, aby swoje zadania wypełniać na jak najwyższym poziomie.

.

Jakie są podstawy prawne doskonalenia zawodowego nauczycieli?

Doskonalenie zawodowe nauczycieli jest uregulowane następującymi przepisami prawa, które określają obowiązki i możliwości rozwoju zawodowego pedagogów:

1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe

Prawo oświatowe w artykule 70.2 zobowiązuje organy prowadzące szkoły i placówki oświatowe do wspierania nauczycieli w ich doskonaleniu zawodowym, w tym poprzez organizację szkoleń i kursów doskonalących.

2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela

Karta Nauczyciela jest głównym aktem prawnym regulującym status zawodowy nauczycieli w Polsce. W artykule 6 tej ustawy znajduje się zapis, że nauczyciel ma obowiązek doskonalenia się zawodowo przez cały okres pracy zawodowej.

W artykule 70a w pkt 3a opisane zostało jakie koszty i formy doskonalenia podlegają dofinansowaniu:

• koszty udziału nauczycieli w seminariach, konferencjach, wykładach, warsztatach, szkoleniach, studiach podyplomowych oraz innych formach doskonalenia zawodowego nauczycieli prowadzonych odpowiednio przez placówki doskonalenia nauczycieli, uczelnie oraz inne podmioty, których zadania statutowe obejmują doskonalenie zawodowe nauczycieli;
• koszty udziału nauczycieli w formach kształcenia nauczycieli prowadzonych przez uczelnie i placówki doskonalenia nauczycieli;
• wspomaganie szkół oraz sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli prowadzonych przez placówki doskonalenia nauczycieli, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne i biblioteki pedagogiczne;
• koszty udziału nauczycieli w szkoleniach branżowych;
• koszty konsultacji i innych form doskonalenia zawodowego nauczycieli.

3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2019 r. w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli, szczegółowych celów szkolenia branżowego oraz trybu i warunków kierowania nauczycieli na szkolenia branżowe

To rozporządzenie określa rodzaje wydatków związanych z organizacją i prowadzeniem doskonalenia zawodowego nauczycieli, warunki i tryb przyznawania środków. Ponadto precyzuje jakie dokładnie wydatki mogą zostać pokryte w związku z doskonaleniem nauczycieli, a są to: koszty związane z podróżą służbową, koszty wynagrodzenia osób prowadzących, opłaty pobierane za formy doskonalenia zawodowego nauczycieli, które z kolei wymienione zostały w Karcie nauczyciela, oraz koszty druku i dystrybucji materiałów szkoleniowych i informacyjnych dla nauczycieli.

.

Czy nauczycielowi przysługuje urlop na doskonalenie zawodowe?

Nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć przysługuje urlop płatny dla dalszego kształcenia się oraz inne ulgi i świadczenia związane z tym kształceniem. Nauczyciel może otrzymać urlop płatny lub bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych, a bezpłatny z innych ważnych przyczyn.

Urlop szkoleniowy związany z kształceniem na studiach wyższych przeznacza się na udział w obowiązkowych zajęciach dydaktycznych oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminów. Wymiar tego urlopu zależy od trybu kształcenia. W ostatnim roku studiów, nauczycielowi przysługuje też dodatkowy urlop na przygotowanie pracy magisterskiej. Przy czym należy zaznaczyć, że kształcenie takie powinno odbywać się na podstawie skierowania dyrektora szkoły.

Kwestię urlopów związanych z udziałem w edukacji w zakresie podnoszenia kwalifikacji przez nauczycieli w formach pozaszkolnych regulują odrębne przepisy. W tym między innymi Kodeks pracy.  Standardem postępowania dyrektorów w tej kwestii jest udzielanie urlopu bezpłatnego, jeśli szkolenie odbywa się w dniu pracy lub jeśli są ku temu możliwości, takie zarządzanie pracą w placówce, aby umożliwić nauczycielowi świadczenie pracy w innym dniu, niż dzień, w którym odbywa on szkolenie.

Kwestię urlopów na cele związane z kształceniem regulują dwa istotne dokumenty tj.:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela
• oraz Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania.